ADALAR İLÇESİ STRATEJİ BELGESİ VE KORUMA AMAÇLI NİP

Mevcut Durum ve Sorunlar:

Yönetim

Adalar’da geçmiş planlama ve katılım deneyimleri ve kentsel uygulamalardan dolayı kamu yönetimine karşı güven sorunlarının oluştuğu görülmektedir. Ayrıca bölgede merkezi ve yerel yönetim birimlerinin yetki ve sorumluluklarının farklı olması ve bölgenin uzun süredir plansız kalması nedeniyle arazi kullanımı ve yapılaşma açısından keyfi uygulamaların gerçekleşmiş olması; bu durumun adalet ve eşitlik konusunda, halkın yönetime ve planlamaya olan inancını da zedelemiştir. Bölgede meri plana acilen ihtiyaç duyulmakta, Adalar ilçesinin nüfus bakımından İstanbul ilçeleri içinde en az nüfusa sahip olmasına rağmen yaz nüfusu ve ziyaretçiler de dikkate alındığında kış nüfusuna göre bütçeden ayrılan miktar Adalar’a yapılacak hizmetler ve yatırımlar için yetersiz kalmaktadır.

İlçede mülkiyet yapısından kaynaklanan sorunlar, kaçak yapılaşma, geçici yapılaşma koşullarının yapılaşma yoğunluğunu arttırıcı etkileri endişe yaratmaktadır. Ayrıca iptal edilen planla önerilmiş olan yapılaşma ve kullanım kararlarının, çevre ve koruma sorunları yaratacağına ilişkin itirazların yeni plan çalışmaları kapsamında yeniden değerlendirilmesi ve ortak karar alma süreçleri ile çözüme kavuşturulması gerekmektedir.

Adalar’da yönetim ve planlama süreçlerinde, sosyal gruplar arasında görüş ve ihtiyaçların farklılaşmasının göz önünde tutulması, Adalıların katılıma ilişkin beklentilerinin karşılanması ve tüm paydaşların ortak üretim mekanizmasında işlev kazanması çok önemlidir.

Bu çerçevede; Adalar’da yetki ve sorumlulukları bulunan kurumlar arasında koordinasyon, eşgüdümün ve işbirliği sağlamak ve kurumlarının ortak hareket edebilmesi için çalışma ortamları hazırlamak, kurumsal ortaklıkları arttırmak, yerel halk ve sivil toplum kurumları ile ilişkileri geliştirmek, kolektif iş yapma kültürünü destekleyecek alanlar oluşturmak, İBB birimlerinin hazırladığı planları, eylem paketlerini, yatırımları, uygulama süreçlerini ve faaliyetleri takip etmek ve bu süreçlerle ilgili etkin bilgilendirme yapmak, Adalıların ve ziyaretçilerin öneri, talep ve şikayetlerini toplamak amacıyla 18.03.2021’de Büyükada’da İstanbul Büyükşehir Belediyesi Adalar Koordinatörlüğü açılmıştır. Müdürlüğümüzü temsilen 1 kişinin görevlendirildiği Adalar Koordinatörlüğünde, Beyaz Masa, İSKİ gibi İBB birimleri bulunmakta ve bu birimlerin artırılmasına yönelik çalışmalar devam etmektedir.

Katılım

Katılım süreçlerine ilişkin geçmişten gelen güvensizlik ve geleceğe dair endişeler ve yüksek beklentiler bulunmaktadır. Geçmiş katılım düzeylerinin yetersiz ve göstermelik olduğuna ilişkin görüşler vardır. Katılımcı sürecin gerçekleştirilmesi için kaynak ayrılması, sık sık toplantılar düzenlenmesi, her ada için ayrı süreçler işletilmesine ilişkin talepler bulunmaktadır.

Adalar’da sivil toplum örgütlenmeleri etkin ve katılıma isteklidir. Çok sesli bir sosyal yapı bulunmaktadır ancak sosyal grupların kaynakları, gücü ve değerleri birbirinden farklılaşmaktadır. Bu nedenle çeşitli gündem konularında uzlaşma sağlanmasında zorluklar yaşanmaktadır. Faytonların kaldırılması sürecinin yeterince katılımcı ve şeffaf işletilmediğine, tüm tarafların beklentilerinin yeterince dikkate alınmadığına ilişkin görüşler bulunmaktadır. Ulaşım çalıştayının katılımcıları arasında halk temsilcilerinin yeterince olmaması, çalıştay raporunun kamuoyuyla paylaşılmaması konularında eleştiriler gelmiştir.

Saha deneyimleri sürecinde yaptığımız gözlemlere göre, Adalar’da yaşayan üç farklı sosyal gruptan bahsedilebilir. Bunlardan biri yaş ortalaması yüksek, eğitimli ve varlıklı, sosyal sermayesi yüksek gruplardır. Bunların önemli bir kısmı Adalar’da yazın yaşamakta ya da şehre gidip gelmektedir. Diğer bir grup ise orta sınıf mensubu, eğitimli, sivil toplumda aktif rol alan ve Adalar’ı sahiplenen niteliktedir. Üçüncü grup ise yaş ortalaması daha düşük, hizmet işçisi, görece yoksul gruplardır. Bu grupların ve yazlık kullanıcıların katılım sürecine entegre edilmesinde zorluk yaşanmaktadır.

Planlama

Koruma kurullarının yetkilerinin güçlü olması, plan onay süreçlerinin uzun olması ve kurulun belirlediği geçici yapılaşma koşullarının imar artışına ve keyfi uygulamalara yol açtığı konusunda endişeler bulunmaktadır.

Yazlık-kışlık- günübirlik kullanıcı nüfuslarının farklılaşması nedeniyle, plan nüfusu ve ihtiyaç duyulan sosyal ve teknik altyapının belirlenmesine ve plan mevzuatına göre hesap yapılmasına ilişkin zorluklar bulunmaktadır.

Koruma öncelikli yapılaşma kararları ile ilgili olarak, mevcutta kullanılan imar haklarının kaybedileceğine ve gecekondu sahiplerinin mülkiyet sorunlarının çözülemeyeceğine ilişkin tedirginlikler bulunmaktadır.

Bazı adaların planlarının merkezi hükümet tarafından yapılması ve mahkeme süreçlerinin devam etmesi nedeniyle, tüm adalara ilişkin planlama sınırının bütüncül olarak belirlenmesinde sorunlar bulunmaktadır.

Riskler:

Adalar’da yetki ve sorumluluğu bulunan kurumlar arasında koordinasyon, işbirliği ve eşgüdüm sağlama konusunda yetersizliklerin bulunması ve kamusal alanda etkin bir denetim mekanizmasının kurulmamış olması Yönetim başlığının öne çıkan risklerini oluşturmaktadır.

*Koruma Amaçlı Nazım Planın Onaylanmaması veya İptal Edilmesi, Onay Sürecinin Uzaması ve Adanın Geçiş Dönemi Yapılanma Koşulları İle Yapılaşmaya Devam Etmesi, Tahribatların Artması

• Merkezi ve yerel yönetim birimleri arasında yetki karmaşasının çözüm süreçlerini zorlaştırması
• Çevre ve korumaya yönelik bütünlükçü bir yaklaşımının ortak bir bakış açısıyla geliştirilmemesi
• İlgili mevzuatların uygulanmasında yaşanan zorluklar ve eylem alanlarında denetim mekanizmalarının etkinliğinin sağlanamaması gibi konular Adalar’da yönetim, planlama ve katılım konu başlıklarında tespit edilmiş olan riskli konulardır.